ABD’de “Cumhuriyetçi ve Demokrat Parti’nin başkan adaylarını belirleyecek delegelerin netleşmesi” anlamına geldiği için hayati önemde olan “Süper Salı” geride kaldı. Çıkan sonuçlar da ortaya koydu ki, eski ABD Başkanı Donald Trump geri dönüyor. Bu aşamada herkesin aklında iki soru var:
1- Trump seçimi kazanabilecek mi?
2- Seçimi kazanırsa dünyayı ne bekliyor?
ABD’deki kamuoyu yoklamalarına bakılırsa, Joe Biden’a rakip olan eski Başkanı Trump, 2020’nin rövanşını alabilecek gibi görünüyor. İkinci sorunun cevabına gelince, orası biraz karışık. Bugün küresel siyasette pek çok gelişmenin akıbeti, ABD’deki yeni yönetime endekslenmiş durumda. Örneğin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna ile savaşında bir sonraki hamlesinin hesabını kuvvetle muhtemel Trump’ın Beyaz Saray’a dönüş ihtimaline göre yapıyor. Siyasi ömrünü uzatabildiği kadar uzatma çabasında olan İsrail Başbakanı Benyamin Nethanyahu da benzer beklentiler içinde. Ancak Trump’ın seçilmesi halinde gündemdeki bu iki dosyadaki vahamet ortadan kalkacak gibi görünmüyor.
Filistin’i bekleyen tehlike
Öncelikle, Trump’ın geri gelmesinin Filistin için yıkıcı bir sonuç doğuracağı açık. Trump’ın kişisel olarak Nethanyahu’dan çok hazzetmediği biliniyor ama geçmiş ABD başkanlarından farklı olarak İsrail-Filistin sorunundaki “denge politikasını” yıkıp geçtiği de akıllarda. Kudüs’ü “İsrail’in başkenti” olarak tanıyan, ABD sefaretini Kudüs’e taşıma kararı alan Trump’tı. Dahası Trump’ın 7 Ekim’den sonra verdiği mesajlar da, seçilmesi halinde izleyeceği politikaya dair net sinyaller veriyor. Örneğin Trump, Hamas’ın 7 Ekim saldırısında rehin alınan ABD’lileri de hatırlatıp, “Eğer bir damla Amerikan kanı dökerseniz, biz de sizin kanınızı litrelerce akıtırız” demişti. ‘‘Filistin’e destek verenleri ülkeden sınır dışı edeceğim’’ diyen bir ismin yeniden ABD’nin başına gelmesi ihtimalinden bahsediyoruz.
Ukrayna yolda kalabilir mi?
Her ne kadar Rus lider Putin, ‘‘Trump kazansa da Washington’ın Moskova’ya düşmanca bakışının değişmeyeceğini’’ söylese de, genel kanaat, durumun pek öyle olmayacağı şeklinde. En azından Ukrayna’ya yardımlarda ciddi aksamalar ortaya çıkabilir.
Beyaz Saray’da Biden otururken bile ABD Kongresi’nde Ukrayna’ya askeri ve mali yardım gönderilmesine Cumhuriyetçilerin gösterdiği direniş akıllarda. Eminiz bugünlerde Ukrayna lideri Zelenskiy’in uykuları kaçıyordur, zira Trump’ın gelmesi halinde ABD ve Avrupa’nın yaptığı milyarlarca dolar, euro’luk yardımların kesilmesi veya önemli ölçüde azalması ihtimali var. Zelenskiy mevcut yardımları bile Rusya’yı yenebilmek için yeterli görmüyordu. Yardımların kesilmesi demek Ukrayna’nın bugüne kadar verdiği mücadelenin de çöküşü anlamına gelebilir. Tabii, Trump’ın ABD’nin Rusya politikasını ne dereceye kadar değiştirebileceği de ayrı bir soru işareti. Trump’ın ABD’nin müesses nizamıyla yeni bir mücadelesini görme ihtimalimiz de var.
Biden geri çekilir mi?
Yukarıdaki değerlendirmeler Trump’ın seçilmesi ihtimali üzerineydi. Bugünlerde ABD’de Biden’ın Trump karşısında kaybetmesi kadar yarışa hiç girmemesi ihtimali de konuşuluyor. Bunun sebebi sağlık sorunları ve önümüzdeki 4 yılı tamamlayamama endişesi. Bu noktada Demokrat Parti’nin, ‘Trump’ın karşısına çıkarabilecek güçlü bir isim bulma’ sorunu yaşadığı da açık.
Peki “Bir sürpriz olur, Biden yarıştan çekilir mi?” Bu soruyu ABD’de ilk Türk asıllı Belediye Başkanı olarak New Jersey eyaletinin Chattam bölgesinde siyaset yapmış Tayfun Selen’e sordum. Kendisi Cumhuriyetçi Parti’nin bir üyesi ama buna rağmen böyle bir sürprizi bekleyenlerden. Selen, “Ön seçim sürecinde aday Joe Biden olsa da, başka bir isim belirlenirse delegeler ona kayabilir. Ben seçime 3-4 ay kala böyle bir sürpriz yaşanabileceğini düşünüyorum” dedi. Peki o isim kim olabilir? En çok adı geçen kişi ABD eski başkanı Barack Obama’nın eşi Michelle Obama…
