ABD Rusya ile sıcak temasa girmez

Amerikan medyası son üç gündür “ABD hala saldırı altında” manşetleri atıyor. Nedeniyse, Kongre’ye münferit olduğu belirtilen bir saldırı ve sonucunda da bir polisin hayatını kaybetmesi. Başkan Joe Biden olaya ilişkin taziye mesajı yayınlarken, Beyaz Saray’da Amerikan bayrağı yarına kadar yarıya indirildi. Bu olayın şoku atlatılmaya çalışılırken, Biden yönetimi, Rusya’nın Doğu Ukrayna’daki askeri kışkırtması nedeniyle yoğun günler yaşıyor. Biden ve ekibi, Ukraynalı mevkidaşlarıyla telefonda görüşerek, Ukrayna’ya Sarsılmaz desteğimiz sizinle” mesajını verdi. Aynı şekilde, Avrupa’daki ABD Kuvvet Komutanlığı’na da acil teyakkuz emri verildi. Bilindiği üzere, Ukrayna’nın doğusundaki Donbass bölgesinde “bağımsızlık” ilan eden Rusya yanlısı ayrılıkçılarla Kiev yönetimi arasında 2014’ten bu yana çatışmalar sürüyor. Çatışmalarda 13 bin den fazla kişi hayatını kaybetti.

Şahsi fikrim, yaşanan Ukrayna krizi, diplomasi yolu ile çözülmeye çalışılacaktır yani ABD’nin askeri anlamda Rusya ile sıcak temasının olmasını beklemiyorum. Yani Başkan Barack Obama döneminde Kırım konusunda yapılan hatalar bu kez Ukrayna’nın doğu bölgesi için yapılmayacaktır. Ancak olaylar bölgede o kadar hızlı gelişiyor ki, NATO ve Avrupa Birliği’nin sembolik mesajlarla yetinmeyip Rusya’ya baskı yapması önemli olacaktır. 

Söz konusu gelişmeyi, üç önemli uzmana sordum. İşte çıkardığım notlar:

‘Putin avantaj sağlamak istiyor’

ABD Kongresi Ukrayna Komitesi Direktörü Andrij Dobriansky:

Şu an yaşadığımız olayları, Vladimir Putin’in 2008’de Gürcistan’daki eylemlerine benzetiyorum. Donbass’taki Rus medyası ve sosyal medya, buradaki vatandaşlara Ukrayna’nın Rusya’nın ilhak ettiği bölgeleri “işgal etmek” üzere olduğunu söylüyor. 

ABD’li danışmanlar ihtiyaç duyduklarında Ukrayna’da sahada olabiliyor, seyahat edebiliyor. Obama döneminde bu engellenmişti. ABD, Karadeniz’e geçiş ve konuşlandırma şu an daha etkin. ABD’liler Rusya’nın dezenformasyonuna karşı koyabilecek kapasitede. Önümüzdeki 3-5 ay içinde Kiev’e bir ABD büyükelçisi ve özel bir müzakereci atanmasını bekliyoruz. 

Önümüzdeki 2 hafta içinde hiçbir şey olmazsa, statükoya geri döneriz. Putin uluslararası müzakerelerde avantaj sağlamaya çalışıyor. 

‘Yeni bir diplomasi biçimi oluşturulmalı’

Kırım Tatar Milli Meclisi ABD Temsilcisi ve Ukrayna BM Daimi Temsilciliği Danışmanı Ayla Bakkallı:

Ukrayna’nın tarihi düşmanı Rusya, tanıdık saldırganlığını bir kez daha, sınırındaki askeri yığınağı artırarak göstermiştir. Başta ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken olmak üzere ABD’li temsilciler, Rusya’nın Kırım ve Doğu Ukrayna’da askeri varlığını artırması sonrasında Ukraynalı mevkidaşlarıyla telefonda görüştüler,  

Kırım Tatarları ve Ukraynalı aktivistler, Rus işgalcilerin hedefi haline geldi. Bugüne kadar Kırım adasından 50 bin Kırımlı, “hibrit sınır dışı stratejisi” ile çıkarıldı. 

Normandiya formatı işe yaramadı. O yüzden tekrardan yeni bir diplomasi biçimi oluşturulmalı. Ulusal Güvenlik Stratejisi’ne ihtiyaç var. Uluslararası toplumun sesinin, işgal altındaki Ukrayna topraklarında duyulması önemli.    

‘Biden’ın ekibinin hamleleri akıllıcaydı’

ABD’nin Ukrayna eski büyükelçisi ve Atlantik Konseyi Direktörü John Herbst:

Moskova’nın, Kafkaslar ve Doğu Avrupa’daki saldırgan tutumunun geçmişi, 2007’de Estonya’ya yaptığı siber saldırılara kadar gidiyor. Batı, Rusya’nın Gürcistan’a karışmasına ve Kırım’ı ilhakına hem geç hem de zayıf cevap verdi. ABD, 2017’nin sonlarına doğru Ukrayna’ya askeri yardıma başladı. Rusya’ya karşı Batı’nın duyarlı ve güçlü politika üretmesiyse yıllar aldı, 

Biden, Putin ile ilk telefon görüşmesinde Moskova’nın Ukrayna’daki saldırganlığını dile getirdi. Biden’ın güvenlik ekibinin Ukrayna yetkilileriyle yaptığı görüşmeler çok akıllıcaydı ve Rusya’ya uyarı oldu,

ABD’nin Kırım’la ilgili politikası, Dışişleri eski Bakanı Mike Pompeo’nun doktrinine dayanıyor. Bu, Moskova’nın yasadışı kontrolünün tanınmamasına ilişkin bir politika ve burada faaliyet gösteren firmalar için yaptırımlar var, 

ABD, Ukrayna, Gürcistan hatta Moldova ve NATO müttefikleriyle işbirliğini artırıp, bölgede ortak tatbikatlar ve planlamalar yapmalıdır.  

Türk-ABD ticaretinde yeni sayfa açılabilir mi?

Geçen hafta Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ile ABD’nin ticaret temsilcisi Katherine Tai arasında bir telefon görüşmesi gerçekleşti. Görüşme öncesi ABD tarafı, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 ülkeden ithal ettiği alüminyuma ek vergi hazırlığında olduğunu açıklamıştı. Uluslararası Ticaret Komisyonu, 16 ülkeden ithal edilen alüminyum alaşımı levha ürününün ABD’de değerinden daha düşük satıldığını ve ülkenin bu ithalattan maddi olarak zarar gördüğünü açıklayan bir rapor yayınlamıştı. Maalesef uzun zamandır bu sektörde olan Türk firmaları, ABD piyasasında birçok zorlukla karşı karşıya kalmış durumda.

ABD ile Türkiye arasında ayrıca dijital hizmetlerin vergilendirilmesi konusunda nasıl bir uzlaşı olacağı da merak konusu. Açıkçası daha geniş bir çerçeveden baktığımda, Türkiye ile ABD arasındaki ticaret hacminin artırılması için ciddi bir yol haritası oluşturulması ve artık boş tanıtımlar yapılmaması gerektiğini düşünüyorum. Özellikle Biden yönetiminin ticaret politikasında Türkiye’yi hangi fırsatların beklediğinin araştırılmasının ve ikili diyalogların artırılmasının önemli olduğuna inanıyorum. 

‘Asya nefreti’nin perde arkası

 Amerikan kamuoyu, geçen gün New York’un göbeğinde, 65 yaşındaki Asya kökenli yaşlı kadına saldıran 38’lik Brandon Elliott’u konuşuyordu. Gündüz sokak ortasında şiddete maruz kalan yaşlı kadına internet üzerinden “175 bin dolar” yardım toplandı. Saldırganın mahkemesi ise devam ediyor. Bu olaydan bir gün önce, yine New York’ta, bir başka ABD’linin bu kez metroda Asya kökenli genci öldüresiye dövdüğünü gösteren video ortaya çıkmıştı. Yani neredeyse hergün, başta New York olmak üzere ülkede şok edici görüntüler görmeye başladık.

ABD’de geçen yıl Asya kökenlilere yönelik nefret suçu yüzde 150 artmış. 19 Mart 2020 ile 28 Şubat 2021 arası polise 3 bin 795 olay rapor edilmiş. Nefret suçlarının yüzde 68.1’i sözlü taciz, yüzde 11.1’i de fiziksel saldırı olarak gerçekleşmiş. Kadınlara karşı işlenen nefret suçları ise erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla. Saldırıya maruz kalanların kökenine bakıldığındaysa, yüzde 42.2’yle Çinliler ilk sırada. Onları yüzde 14.8’le Koreliler ve yüzde 8.5’le Vietnamlılar izliyor.

Asyalı Amerikalıların Gelişen Adaleti Grubu Başkanı John Yang, bu konuda Donald Trump’ı suçlarken, “Çin virüsü” gibi terimlerin kasıtlı kullanımının, bu ülkedeki Asyalı Amerikalılara yönelik ırkçılığı körüklediğini dile getirdi. Bilhassa STK’lar ve politikacılar toplumu, Asyalıara yönelik artan ırkçı saldırıları durdurmak için birlikte çalışmaya davet ediyor. 

ABD’DE GÖZDEN KAÇANLAR:

ABD, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne yaptırımları kaldırdı, 

Ülkede işsizlik Mart ayında yüzde 6’ya indi, 

Joe Biden yönetimi aşılamada rekor kırıyor. Günde 3 milyondan fazla doz aşılama yapılıyor,

New York’ta aşı pasaportu hayata geçerken, Florida Valisi aşı pasaportu uygulamasını yasakladı, 

Geçen ay ABD-Meksika sınırını geçmeye çalışırken yakalanan göçmen sayısı 171 bini aştı, 

ABD merkezli Sierra Nevada adlı firmanın sahipleri olan Fatih ve Eren Özmen çifti, ticari bir uzay istasyonu kurmayı planladıklarını duyurdu.